Saturday, June 28, 2008

Children of Heaven



"Children of Heaven" ही मजीद मजीदी ची अतिशय सुंदर कलाकृती आहे. मला इतर ratings बद्दल कल्पना नाही पण मी बघितलेल्या चित्रपटांमधील सुंदर चित्रपट हा आहे. (फक्त विधानाच्या पुष्टिकरीता म्हणुन सांगतो: माझा बरासचा वेळ मी कंप्यूटरच्या आणि सिनेमाच्या पडद्यासमोरच घालवतो.) एका बहिण-भावाच्या छोट्याश्या जगात घडणारी ही कथा. हयात कुठे romance नाही, संघर्ष नाही, मारामारी नाही किंवा "सुंदर गाणी अणि तूफ़ान हाणामारी" सुद्धा नाही. तरीही हा चित्रपट तुम्हाला आवडतो कारण सहज सोप्पी आणि सुंदर कथा व कलाकारांचा जिवंत अभिनय. Amir Farrokh Hashemian(अली) आणि Bahare Seddiqi(झाहरा) या बालकलाकारानीं आपल्या अभिनयाने चित्रपटात जीव ओतलाय, नक्कीच तेवढेच श्रेय मजीद मजीदीचे देखिल आहे।
एक दिवस अली कडून झाहरा चे shoes हरवतात. खुप प्रयत्न करूनही ते काही सापडत नाहीत. वडील एवढे गरीब की आजारी बायकोच्या च्या उपचारासाठी ते कसबसे पैसे देतायत, shoes साठी पैसे कुठून देणार? अली झाहरा ला आई वडीलाना काही न सांगण्याची गळ घालतो... पण shoes चे काय? मग अली चे shoes दोघांनीही वापरायचे असे ठरते. आणि त्यांच्या समोर वेगवेगळ्या अडचणी उभ्या रहातात. झाहराचे अली ला उशीर होऊ नये म्हणुन शाळेतुन शक्य तितक्या लवकर पळत पळत अली कडे येणे. यातुनाही अली ला उशीर होउन शिक्षकांचे अलीला रागावाने. शिक्षकांची मुलांच्या अडचणी हताळण्याची कोडगी पद्धत सगळेच कसे अगदी आपल्या-कडील परिस्थितीशी मिळते-जुळते. या सगल्या अडचणींतही मुलांचा निरागसपना टिकून आहे हे वारंवार जाणवते. ह्या सगळ्यांतुन एक उपाय शेवटी अली ला सापडतो. एका marathon मध्ये तीसरे बक्षिस असते shoes. ते जिंकुन तो झाहरा ला तिचे shoes परत देण्याचे ठरवतो. पुढचे चित्रपटातच बघण्यात मजा आहे....marathon नंतरचा प्रसंग मजीद ने आपले सगळे कौशल्य वापरून चित्रित केलाय!
अतिशय योग्य जागी दिलेले संयत संगीत ही चित्रपटातील आणखी एक जमेची बाजू. बर्याचश्या आनंदी प्रसंगामध्ये रंग भरण्याचे काम संगीतकाराने चोख पार पाडलेले आहे. चित्रपट इरानी आहे परन्तु मला तो बघताना भाषेचा अडसर अज्जिबात जाणवला नाही. हा पहिला ईरानी चित्रपट जो "Best Foreign Language Film" या ऑस्कर अवार्ड साठी nominate झाला. त्यावेळचा ऑस्कर मात्र Life Is Beautiful ला मिळाला. तो सुद्धा तितकाच सुंदर चित्रपट!
children of Heaven सुंदर आहे याबद्दल कुठलीही शंका नाही. परन्तु जर तुम्हालाही त्यात तुमचे लहानपणी प्रसंग आठवले तर मात्र तो तुम्हाला तुमचाच वाटेल. तुमचे भाऊ-बहिण, छोटी छोटी भांडणे रुसवे फुगवे. आनंदाचे काही क्षण हे सगळे. ही सिनेमा तटस्थ पणे बघुन तुम्ही याचे कौतुक करू शकता किंवा अली आणि झाहरा बरोबर वहावत जाऊन तुम्ही त्यांचा आनंद आणि दू:ख शेयर करू शकता, choice तुमची आहे.
Children of Heaven

Friday, June 27, 2008

बाबांचा अभ्यास

बाबांचा अभ्यास
बाबा लोक(म्हणजे वडील लोक... ते वाले बाबा लोक नाही) मुलांचा अभ्यास कसा घेतात?
----
"ग्रहणं म्हणजे काय बाबा?", मी म्हणालो; "ग्रहण म्हणजे... ह्म्म्म ग्रहण म्हणजे...", बाबा थोड़े विचारात पडल्यासारखे दिसले. "अरे ग्रहण म्हणजे तोंडाला काळे फासने! हूँ. परवाच में एक अग्रलेख लिहिलाय 'कांग्रेस च्या लोकप्रियतेला ग्रहण." "पण हे ग्रहण कसं होतं?". "कसं होतं म्हणजे? एवढं नाही माहिती? कमाल आहे बाबा...", बाबा खेकसलेच. मी फ़क्त मान डोलावली. तेवढ्यात स्वयंपाकघरातून चर्रर्र असा आवाज आला. बाबानी नाक वर ओढलं, "मध्या, आईने पीठलं केलय का रे आज?". मीही नाक वर करून जोरात वास घेतला. फुर्र करून "विचारून घेऊ का आईला?". "नको,नको नको विचारू नकोस." बाबा घाई घाईने म्हणाले. "उगीच आपली चौकशी केली रे...बाकि... हे... पीठलं असलं तर बरं होइल म्हणा." "तुम्हाला खुप आवडत पीठलं बाबा?" मी विचारले. "खुप" . "मला पण आवडतं!"-मी. "छान छान", बाबानांही समाधान वाटल्यासारखे दिसले. मग मी हळूच पुढे सरकलो, टेबलाजवळ गेलो. "मी थोड़े दाणे घेऊ का बाबा, यातले थोड़े?" "हाँ घे, पण थोड़े घे थोड़े मला ठेव." बशीत हात घालून मी शेंगादाणे उचलले आणि तोंडात टाकले. बाबांनीही थोड़े तोंडात टाकले. आम्ही दोघेही थोडावेळ तोंड हालवत गप्प बसून राहिलो. तोंड रिकामं झाल्यावर मग मी म्हंटले "सांगाना बाबा मग, हे ग्रहण कसं होतं?"... "वर्गात नाही का सांगितल तुला गुरुजींनी?" "शान्गितलं, पण नीट कळलं नाही मला.". "ह्याट च्या, तू तर असा रड्या आहेस, मध्या.". "पण सांगा नं", मी हट्ट्च धरला." "अरे ग्रहण sss", असं म्हणुन बाबांनी जे डोळे मिटले बराच वेळ ते उघडलेच नाहीत. मला तर वाटले बाबाना झोप लागली की काय. म्हणुन में पुन्हा त्याना हलवून जागे करण्याचा प्रयत्न केला. मग त्यानी पुन्हा ते डोळे उघडले. मी पुन्हा त्याना तो प्रश्न विच्याराल्यावर मग मात्र ते ज़रा त्रासलेलेच दिसले. मला म्हणाले, "अरे म्हणजे काय गम्मत आहे माहीत आहे का? ह्या सम्बन्धी ज़रा मतभेद आहेत."... "मतभेद? म्हणजे?", मी उत्सुकतेने विचारले. "आता मतभे S द म्हणजे..." बाबानी दोन्ही हात असे इकडे तिकडे फिरवून बराच वेळ मला काहीतरी सांगितले. पण मला एक अक्षरही समजले नाही. "बरं बरं, ते जाऊ दे आता. तुला पंचांग माहीत आहे का, पंचांग? मग झालं तर. अरे पंचंगामध्ये सगळी ग्रहण दिलेली असतात." "पण हे ग्रहण होतं कसं?"-मी "आता होतं कसं? हा काय प्रश्न आहे? अरे ग्रहणं ही होणारच! पंचंगावाल्यांनी सारख्या तारखा ठरवलेल्या असतात त्यादिवशी ग्रहण बरोबर होतं". बाबांनी मग आणखी मला काही माहिती सांगितली त्यावरून मला खूउप नविन द्यान मिळालं. त्यांच्या बोलान्यवारून मला कळलं की पंचांग वाले लोक असतात ते पहिल्यांदा ग्राहनाच्या तारीख ठरवून टाकतात. ते म्हणाले की अमुक अमुक दिवशी सूर्यग्रहणं बुवा, की सूर्य येतो आणि ग्रहण करून निघून जातो, सोप्प! त्यानीं चंद्रग्रहण म्हंटल की चंद्र येतो आणि ग्रहण करून निघून जातो. त्यात कद्ध्ही चुक होतं नाही. त्या दिवशी बरोबर सुर्याच्या अंगावर काळे पट्टे दिसतात. लोक इकडे "दे दान सुते गिर्हान", असे म्हनू लागले की तिकडे ग्रहण खलास. पूर्वी राहू केतु त्यानां गिल्तात अशी समजूत होती. पण आता नविन द्यानामुळे ते खोट ठरले. आता पंचांग वालेच त्याना गिळतात असं सिद्ध झालेल आहे. एवढी माहिती सांगितल्यावर बाबा घाई घाईत म्हणाले, "हम्म पुरे आता पूरे, समजल ना? ती फेकून दिलेली पुस्तके इकडे आण." मी आश्चर्याने म्हणालो, "आता काय करायच पुस्तक बाबा? मला समजल छान. आणि पुस्तकात काहीतरी भलतच दिलय बाबा." "अस बघू बघू तर काय दिलय ते?" मी पुस्तक उचलून बाबांजवळ दिले, बाबांनी त्यातली पानं चाळली. पुन्हा काहीतरी वाचाल. ज़रा त्यांचा चेहरा पुन्हा ज़रा उतरला अस मला वाटल. मी काही विच्यारायच्या आताच ते म्हणाले, "मध्या, ही सगळी माहिती तुला अत्ता सांगितली ती तुला लक्ष्यात राहिली?" "होsss." "मग सांग बघू." मी थोडसं काहीतरी सांगितल पण थोडसं काय काय आठवेना, आजिबात काही आठवेना. आत्ता बाबा रागावनार अशी मला भीती वाटली. पण त्यांचा चेहरा ज़रा हसतमुख झाला. "हा हा, विसरलास ना? काय हट लेका तुझी. जाउदे. आता मी पुस्ताकातलाच वाचून दाखवतो थोड निराळं आहे पण तेच लक्ष्यात ठेव." एवढं सांगुन बाबा मला पुस्तकातला धडा वाचून दाखवू लागले. बशितल्या दाण्याकडे लक्ष्य ठेवत मी ते ऐकत राहिलो...
-----
द. मा. मिरासदारांची कथा "बाबांचा अभ्यास" चा हा काही भाग. मला खुप आवडली. आमच्या बाबानां हां आनंद आम्ही फारसा देउच शकलो नाही. हॉस्टल ला आलो आणि ती जबाबदारी रेक्टर वर आली. त्यानिही ती छड़ी अणि शिस्ती ने इमाने इतबारे पार पाडली(आणि आमची मस्तच लागली.) असो. मिरासदारांच्या तक्रार, आमंत्रण ह्या कथाही वाचन्या सारख्या आहेत. बर्याचश्या "मिरासदारी" मध्ये आहेत.
द मा मिरासदार ग्रामीण बाजाच्या कथा छान लिहित. तितक्याच खुमासदार ग्रामीण कथा लिहिणारे दुसरे लेखक शंकर पाटिल. त्यांच्या कथांबद्दल नंतर कधी तरी.